ASBEST MINERALLERİ

“Beyaz asbest”, “kahverengi asbest” ve “mavi asbest” olarak bilinen 3 ana asbest mineral türü bulunmaktadır. Aşağıdaki açıklama 6 asbest mineral türünün detaylarını içermektedir:

  • aktinolit
  • amosit (kahverengi asbest)
  • antofilit
  • krosidolit (mavi asbest)
  • krizotil (beyaz asbest)
  • tremolit

Tüm asbest mineral türleri doğal olarak oluşan ve çoğu amfibol grubuna ait minerallerdir. Tek istisna serpantin minerali olan krizotildir.

Amfiboller, kayaç oluşturan silikat minerallerinin en yaygın grubudur. Teorik olarak asbest, Mg-Fe amfibol veya serpantin içeren ve kayma gerilimine maruz kalmış tüm metamorfik kayaç oluşumları içerisinde bulunabilmektedir.

Asbest Kanada, Rusya ve Amerika’da açık maden işletmelerinden çıkarılmaktadır.

Krizotil ("beyaz asbest")
Mg3[Si2O5](OH)4

Krizotil, en geniş kullanım alanına sahip endüstriyel asbest mineralidir. Kısaca özellikleri:

  • Bükülmüş liflere sahiptir, genellikle lif demetleri ince iplikçiklere ayrılmaktadır. 
  • Kumaşlarda kullanılmak üzere iplikçik haline getirilebilmektedir.
  • Gazların ve çözücülerin lif yüzeyinde toplanması (adsorpsiyonu) için kullanılabilmektedir.
  • Yüksek kopma mukavemeti
  • Yüksek termal ve elektriksel yalıtım kapasitesi

Krizotil asitlere düşük direnci olan, fakat bazlara karşı yüksek direnci olan tek asbest mineralidir. Krizotil asbestli çimentolarda, yanmazlık özelliği kazandırmak için, contalarda, yapıştırıcılarda, macunlarda, bağlantı yapılarında, kumaşlarda, yer kaplamaları, boya v.b. yerlerde kullanılmaktadır.

Antofilit
Mg7[Si8O22](OH)2

  • Uçlarında ayrılıp demetler oluşturan düz liflere sahiptir.
  • Yüksek kimyasal dirence sahiptir.
  • Yüksek termal ve elektriksel yalıtım kapasitesi

Antofilit mineralleri yalıtım malzemelerinde, yapıştırıcılarda, plastiklerde, dolgu malzemelerinde ve malzemelerin güçlendirilmesinde kullanılmaktadır.

Tremolit ve aktinolit
Ca2(Mg, Fe2+)5[Si8O22](OH)2

Tremolit Kalsiyum (Ca) ve Magnezyum (Mg) içermektedir, aktinolit minerallerinde ise Mg, demir (Fe) elementiyle yer değiştirmiştir. Her iki mineral de hem asbest formunda hem asbest olmayan formda oluşmaktadır.

  • Uçlarında ayrılan düz liflere sahiptir (asbest), aynı zamanda liflerin uzunluk/kalınlık oranı 3’den küçük liflerdir. 
  • Sadece doğal maddelerde oluşmaktadır. Örnek olarak dolomit, talk v.b.

Amosit ("kahverengi asbest")
Fe7[Si8O22](OH)2

Amosit, kumingtonit-grünerit katı çözelti dizisine ait amfibollerin ticari ismidir. Bu asbest minerali, Güney Afrika Asbest Madenleri’nin (Asbestos Mines of South Africa) kısaltması olarak adlandırılmıştır. Amosit, 600 – 900 ºC sıcaklıklara kadar kararlı yapısını korumaktadır. Amosit türü asbest boru yalıtım malzemelerinde ve yanmazlık özelliği olan ürünlerde bulunmaktadır.

  • Uçlarında ayrılan düz liflere sahiptir.
  • Demetler halindedir.
  • İplikçik halinde bulunabilmektedir.
  • Yüksek kopma mukavemetine sahiptir. (Krizotil ve Krosidolit kadar yüksek kopma mukavemeti göstermemektedir.)

Krosidolit ("mavi asbest")
Na2Fe5[Si8O22](OH)2

  • Krosidolit çok ince liflerden oluşmaktadır. Lifler uçlarında ayrılmakta ve demetler oluşturmaktadır.
  • Yüksek kopma mukavemetine sahiptir.
  • İplikçik halinde bulunabilmektedir.

Krosidolit asbestli çimento ürünlerinde, filtrelerde, contalarda ve yalıtım malzemelerinde bulunabilmektedir.