Tozda Asbest

Çökmüş tozlardan transparan para bandıyla numune alınabilmektedir.
Numune alma işlemi için 10-15 cm uzunluğunda bir para bandı kopartılır ve tutabilecek bir yapının oluşturulması için bandın her iki ucundan 2 cm lik bölüm yapışkan yüzeyler üzerine kapatılarak sadece orta kısmın yapışkanlı kalması sağlanır. Yapışkan kısım çökmüş toz üzerine getirilir ve bantın orta kısmı üzerine nazikçe 2-3 defa ve yan kısımlara da 1-2 defa parmak ile bastırılır. Bu şekilde ince ve zar zor görünen bir katman toplanmış olur. Daha sonrasında ise para bant, şeffaf veya plastik torbaya konulur ve işaretlenir.

Para bant, Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) analizi öncesinde altın ile kaplanır. Numunede mevcut olan asbest varlığının ve asbest türlerinin belirlenebilmesine karşın, tozdaki asbest miktarının belirlenmesi mümkün olmamaktadır. 

Toprakta Asbest

Asbest, asbest içeren maddelere uzun süre maruz kalan topraklarda kontaminasyon olarak veya asbest içeren malzemelerden aşınma sonucunda malzemeden ayrılması ve toprağa karışması  ile toprak ortamına geçmektedir. ALS Avrupa, toprak numunelerinde 2 farklı tip asbest analizi sunmaktadır.

Kalitatif Analiz: Yaklaşık 250 gr numune yeterli olmaktadır (numunede taşlar mevcut ise numune miktarının daha fazla olması gereklidir). Numuneler stereomikroskobu ve Polarize Işık Mikroskobu (PLM) kullanılarak incelenmektedir. Bu incelemede Krizotil, Amosit ve Krosidolit tipi asbestler farkedilebilmektedir; fakat Antofilit tipi asbest termolit ve aktinolit tipi asbestten ayırt edilememektedir.

Miktarsal (Kantitatif) Analiz: Gerekli numune miktarı 8 – 10 kg’dır. Asbestin kaba kısımda (tane çapı >4 cm) bulunması durumunda, asbest içeriğinin miktarsallaştırılabilmesi için daha fazla numune gerekmektedir. Eğer tüm numunede tane boyutu <0,5 cm ise veya kaba kısımda (tane çapı >0,5 cm) asbest bulunmuyor ise, 1 kg lık numune analizlerin gerçekleştirilmesi için gereken temsil edici numunenin elde edilmesi için yeterli olmaktadır.

Numune, analiz öncesinde elekten geçirilmektedir. Her fraksiyon ayrı ayrı stereomikroskobu ve Polarize Işık Mikroskobu (PLM) kullanılarak analizlenmektedir. 0,5 mm çapından küçük olan maddeler sadece kalitatif olarak analizlenmektedir. Numunedeki asbest konsantrasyonun belirlenmesi için, Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) kullanılması gerekmektedir.

Hava Numunelerindeki Asbest Liflerinin Değerlendirilmesi

Hava numunelerinde asbest analizi için örnekleme, hava pompasına bağlı bir filtre kasetine takılı polikarbonat filtre kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Numune alma süresi uzadıkça ulaşılabilen dedeksiyon limitleri düşmektedir. Fakat, filtre üzerinde biriken partiküllerin sayısının çok fazla olmaması gerekmektedir (partikül yoğunluğu arttıkça filtre lekelenmektedir).

Sadece lif çapı <3 µm, lif uzunluğu >5 µm ve uzunluk/kalınlık oranı en az 3/1 olan lifler sayılmaktadır.

Malzemelerde Asbest

Malzemelerde asbest analizi (A-1b ve A-2c analiz setleri) potansiyel asbest oluşumlarının değerlendirilmesi için alınması en kolay numunedir. Alınan numune;

• temsil edici olmalıdır
• çok büyük olmamalıdır

Çok büyük numunelerin işlenmesi zor olmaktadır. Küçük numuneler de asbestin malzeme içerisinde genellikle eşit olarak dağılmamasından dolayı uygun olmamaktadır. Çok küçük numunelerde ise asbest oluşumları gözden kaçabilmektedir. Buna ek olarak çok küçük numunelerde,  analizlerin doğrulanması için ekstra numune gerekebileceğinden dolayı problem oluşturabilmektedir. Genellikle 3-5 cm lik numune analiz için yeterli olmaktadır.

Asbest çok çeşitli malzemeler içerisinde bulunabilmektedir. Binalarda asbest, halılarda, boru izolasyon malzemelerinde, birleştirme elemanlarında (conta), çatı kaplamalarında ve panel (bölümlendirme) malzemelerinde bulunabilmektedir.

Bir halıdan numune alınırken, numune alan bilmelidir ki asbest halının altındaki yapıştırıcıda da bulunabilmektedir. Asbestin hangi parçadan kaynaklandığının belirlenmesi için farklı halı parçalarının ayrı ayrı analizlenmesi gerekmektedir.